مولتی‌متر دستگاهی است برای مشاهده چندین کمیت الکتریکی از قبیل ولتاژ یا اختلاف پتانسیل و امپراژ یا جریان و مقاومت الکتریکی که می‌توان با آن سلامت قطعات یا مشخصات یک قطعه را ارزیابی کرد. مولتی‌متر‌ها در دو نوع آنالوگ و دیجیتال وجود دارند نوع دیجیتال آن برای مصارف گوناگونی طراحی می‌شوند .
که به وسیله یک سلکتر مدور بین کمیت‌های الکتریکی می‌تواند بر حسب نیاز گردش نماید برای استفاده از آن لازم است شما با هر کدام از آن کمیت‌ها آشنا باشید که برای هریک یک واحد مشخص اندازه گیری تعیین میشود.
که به وسیله یک سلکتر مدور بین کمیت‌های الکتریکی می‌تواند بر حسب نیاز گردش نماید برای استفاده از آن لازم است شما با هر کدام از آن کمیت‌ها آشنا باشید که برای هریک یک واحد مشخص اندازه گیری تعیین میشود.
مولتی متر یا اهم متر وسیله ای است که به وسیله ی آن پارامترهای مختلف مدارها و قطعات الکترونیکی را بررسی می کند. از این رو وسیله ای است که همواره همراه مهندسان می باشد. در این مطلب ابتدا با مولتی متر آشنا می شوید و سپس نحوه استفاده از آن را آموزش می بینید.
اهمتر و طرز کار آن :
نام دیگر اهمتر،مولتی متر یا آوومتر می باشد.
وظیفه اهمتر:
اندازه گیری مقدار مقاومت،مقدار ولتاژ متناوب،مقدار ولتاژ مستقیم و مقدار جریان می باشد و به آن اندازه گیر چند حالته یا مولتی متر می گویند.
مولتی متر دیجیتال : مولتی متر دیجیتال کمیت‌های اندازه گیری شده را به صورت رقم و یا ارقامی‌بر روی صفحه نمایش نشان می‌دهد و معمولاً واحد کمیت اندازه گیری شده را نیز به طریق مناسبی نمایش می‌دهد . در شکل زیر یک نمونه مولتی متر دیجیتالی معمولی قابل حمل نمایش داده شده است.
روی صفحه آومتر قسمت های زیر مشاهده می شود:
1. صفحه دیجیتال
2. کلید انتخاب یا سلکتور
3. ترمینال ها و دکمه های تنظیم کننده
اهمتر و طرز کار آن :
نام دیگر اهمتر،مولتی متر یا آوومتر می باشد.
وظیفه اهمتر:
اندازه گیری مقدار مقاومت،مقدار ولتاژ متناوب،مقدار ولتاژ مستقیم و مقدار جریان می باشد و به آن اندازه گیر چند حالته یا مولتی متر می گویند.
طریقه کار قسمت اهم و طرز اندازه گیری مقاومت در اهمتر عقربه ای :
ابتدا کلید سلکتور اهمتر را روی R*1 گذاشته و دو فیش اهمتر را به هم اتصال می دهیم،عقربه باید حرکت کند و روی صفر بایستد.در غیر اینصورت پیچ تنظیم صفر اهمتر باید تنظیم شود.اگر تنظیم نشد،باطری قلمی 1.5 ولتی داخل اهمتر ضعیف است. (باطری 9 ولت کتابی مربوط به قسمت R*10K است.)یا اهمتر خراب است سپس دو فیش اهمتر را به دو سر مقاومت می زنیم.البته دقت شود که هر دو دست به فیش هایاهمتر تماس نداشته باشد.اگر عقربه حرکت نکند کلید را روی R*10 و یا R*100 و یا R*1k قرار می دهیم.
به طور مثال اگر کلید روی R*100 باشد و عقربه روی خط مدرج شده روی عدد 50 ایستاد می گوییم مقدارمقاومت برابر است با (100*50=5000) یعنی 5000 اهم می باشد.اگر کلید را روی R*1K قرار دهیم و عقربه روی 5 بایستد که مقدار مقاومت باز هم برابر است با :
5*1K=5K
دقت شود هر بار که کلید را روی R*1 یا R*10 یا ...قرار می دهیم باید تنظیم صفر مجددا صورت گیرد.
طریقه کار قسمت AC:
برای اندازه گیری ولتاژ AC(مانند برق شهر) کلید انتخاب کننده (سلکتور) را در قسمت AC-Vباید قرار داد.(برقACقطب مثبت و منفی ندارد و فیش ها را از هر طرف بزنیم فرقی نمی کند.)
اگر کلید را روی درجه 10 قرار دهیم مقدار ولتاژ را روی خط مدرج بین صفر تا 10 باید بخوانیم،اگر کلید را روی درجه 50 قرار دهیم،مقدار ولتاژ را روی خط مدرج بین صفر تا 50 باید بخوانیم و اگر کلید سلکتور را روی درجه 250 قرار دهیم،مقدار ولتاژ را روی خط مدرج 0 تا 250 باید بخوانیم و اگر کلید سلکتوری را روی درجه 500 قرار دهیم،چون خط مدرج 500 وجود ندارد،مقدار ولتاژ را روی خط 0 تا 50 می خوانیم و آن را در 10 ضرب می کنیم و اگر کلید را روی 1 قرار دهیم مقدار ولتاژ را روی خط 0 تا 10 خوانده و بر 10 تقسیم می کنیم.
طریقه کار قسمت ولتاژ DC :
برای اندازه گیری ولتاژ DC(مانند برق باطری یا آداپتور) کلید سلکتور را باید در قسمت DC-V قرار داد.برق DCدارای قطب + و - است و باید فیش سیاه را به منفی و فیش قرمز را به مثبت بزنیم در غیر اینصورت عقربه در جهت مخالف حرکت می کند.برای خواندن ولتاژ DC مانند ولتاژ AC عمل می شود،یعنی اگر کلید روی 10 باشد مقدار ولتاژ روی خط مدرج بین صفر تا 10 و اگر روی 50 باشد روی خط مدرج صفر تا 50 و اگر روی 250 باشد روی خط مدرج صفر تا 250 خوانده می شود.
برای اندازه گیری جریان DC بایستی مولتی متری که کلید آن روی DC-mA است،به طور سری در مدار قرار گیرد و مقدار جریان روی همان خطوط مدرج بین 0 تا 10،یا 0 تا 50 و یا 0 تا 250 خوانده شود.
دکمه فشاری قرمز روی بعضی اهمترها برای تست باطری اهمتر است،اگر فشار دادیم و عقربه تا نیمه حرکت کرد باطری سالم است.همچنین اگر دو سر اهمتر را به هم بزنیم و با تنظیم پیچ اهمتر عقربه روی صفر نیاید یا باطری آن ضعیف است یا اهمتر خراب است.
کلید دو حالته در بعضی اهمترها (+ -) برای اینست که اگر در موقع ولتاژگیری عقربه در جهت مخالف حرکت شود به جای تعویض فیش ها کلید را در حالت دیگر قرار داده ولتاژ را بخوانیم.
برای اندازه گیری ولتاژ باطری ها کلید سلکتور در قسمت ولتاژ روی درجه 10 قرار دارد بنابراین مقدار را روی خط مدرج بین صفر تا 10 باید بخوانیم که در این صورت مشاهده می کنیم،عقربه بین 4 تا 6 قرار گرفته است و حدودV 4.5 ولت را نشان می دهد.همچنین در شکل زیر طریق ولتاژگیری برق شهر نشان داده شده است.
طرز کار اهمتر دیجیتال:
الف-طریقه اندازه گیری مقاومت:
کلید سلکتور اهمتر را روی قسمت Ω قرار می دهیم در این قسمت،علامت های 200 و 2kو 20kو 200kو2Mو 20M نوشته شده است که قسمت ●))) مربوط به تست دیود،تست ترانزیستور و تست قطع و وصل بودن می باشد (بیزر یا بوق).
هنگامی که کلید اهمتر را روی عدد 200 قرار می دهیم،یعنی اهمتر در این حالت قابلیت اندازه گیری مقاومت های بین صفر تا 200 اهم را دارا می باشد و هنگامی که کلید را روی 2K قرار می دهیم،یعنی اهمتر قابلیت اندازه گیری مقاومت های بین صفر تا 2 کیلو اهم را دارا می باشد و ... ضمنا در این حالت فیش سیاهاهمتر را در محل COM و فیش قرمز اهمتر را در محلی که با V/F/Ω مشخص شده قرار می دهیم و مقدار مقاومت را بر روی صفحه می خوانیم.هرگاه اهمتر قادر به خواندن مقدار مقاومت نباشد عدد 1 ظاهر می شود که باید کلید را تغییر داد و هرگاه اهمتر در همه حالت عدد 1 را نشان دهد معرف خرابی مقاومت است.
طریقه تست دیود و ترانزیستور با اهمتر دیجیتال:
برای تست دیودها و ترانزیستورها،کلید اهمتر را روی قسمت ... قرار می دهیم و فیش سیاه اهمتر را در نقطه COM و فیش قرمز را در نقطه V/F/Ω قرار داده و دیود و ترانزیستور را تست می کنیم.
طریقه اندازه گیری ولتاژ مستقیم(باطری=DC):
کلید سلکتور را روی محدوده ولتاژ DC که با علامت _ مشخص شده قرار می دهیم.در این محدوده شماره های مختلفی دیده می شود.چنانچه کلید را روی رنج 200m قرار دهیم،مفهومش اینست که اهمتر در این حالت قادر است ولتاژهای بین صفر تا 200 میلی وات را اندازه گیری کند.چنانچه کلید سلکتور را روی عدد 2Vقرار دهیم مفهومش اینست که اهمتر در اینحالت قادر است ولتاژهای بین صفر تا 2 ولت را اندازه گیری کند و به همین نحو... در این حالت نیز فیش سیاه در محل COM و فیش قرمز در محل V/F/Ω نصب می شود.ضمنا به علت اینکه بایستی فیش مثبت و منفی را درست وصل کنیم،در صورت برعکس زدن فیشها،مقدار ولتاژ با علامت منفی روی صفحه ظاهر می شود.
طریقه اندازه گیری ولتاژ متناوب(AC):
کلید سلکتور اهمتر را روی محدوده ولتاژ AC که با علامت ~ مشخص شده قرار می دهیم.در این محدوده شماره های مختلفی دیده میشود.چنانچه کلید را روی رنج 2V قرار دهیم،یعنی در این حالت اهمتر قادر است ولتاژهای بین صفر تا 2 ولت متناوب را اندازه گیری کند و اگر کلید را روی 20V قرار دهیم یعنی اهمتر ولتاژهای بین صفر تا 20 ولت را می تواند اندازه گیری نماید.در این حالت فیش سیاه را در محل COM و فیش قرمز را در محل V/F/Ω قرار داده و فیش ها را از هر طرف به محل ولتاژ وصل کنیم فرقی نمی کند چون ولتاژ متناوب قطب منفی و مثبت ندارد.
طریقه اندازه گیری جریان DC:
کلید سلکتور را روی قسمت DC-mA قرار داده و فیش سیاه را در محل COM و فیش قرمز را در محل mA(برای جریان کم) و یا 20A (برای جریان زیاد) قرار داده و آنگاه برای اندازه گیری جریان،فیش اهمتر را در مدار مربوطه به صورت سری قرار می دهیم.
طریقه اندازه گیری مقدار ظرفیت خازن:
پایه های خازن را پس از خالی خازن،در محلی که با CX در قسمت بالای اهمتر مشخص شده است قرار داده و کلید سلکتور را در قسمت CX،بر روی یکی از شماره ها قرار می دهیم.به طور مثال وقتی کلید سلکتور را روی رنج 20n قرار می دهیم یعنی اهمتر قادر است ظرفیت خازنهایی که بین صفر تا 20 نانوفاراد است را اندازه گیری نماید.
طرز کار تستر ترانزیستور در اهمتر دیجیتال:
ابتدا مشخص می کنیم که ترانزیستور PNP(مثبت) است و یا NPN(منفی) و سپس پایه های Bو Eو C آن را مشخص می کنیم.
سپس ترانزیستور مورد تست را در محل مربوطه قرار داده و کلید سلکتور را روی hFE قرار می دهیم و آنگاه مقدار hFE ترانزیستور بر روی صفحه اهمتر ظاهر می شود که با مقایسه کردن آن با مقدار hFE که در جلوی شماره آن ترانزیستور،در کتاب مشابهات ترانزیستورها نوشته شده است،می توان پی برد که ترانزیستور سالم است یا خراب.
طریقه اندازه گیری مقدار فرکانس با اهمتر دیجیتال :
کلید سلکتور اهمتر را روی قسمت فرکانس (20KHZ) قرار داده و فیش سیاه را به محل COM و فیش قرمز را در محل V/F/Ω قرار می دهیم و آنگاه مقدار فرکانس را اندازه می گیریم.
طریقه اندازه گیری مقدار حرارت با اهمتر دیجیتال :
قطعه حساس به حرارت را که به دو فیش وصل است و در جعبه اهمتر قرار دارد به محلی که در قسمت بالای اهمتر قرار دارد و با علامت - و + مشخص شده قرار داده و آنگاه اگر قطعه فوق را به محل دما نزدیک کنیم مقدار حرارت بر روی صفحه اهمتر ظاهر می شود.
کلید Hold در اهم متر دیجیتال چیست؟
در بعضی اهمترهای دیجیتال ،مقدار کم و زیاد شده و متناوبا تغییر کند که برای ثابت دیده شدن عدد،می توان کلید Hold را فشار داد.
تست قطعات خارج مدار با اهمتر
1-تست فیوز
دو سر اهمتر را که روی رنج ضربدر یک است به دو سر فیوز زده،اگر عقربه روی صفر ایستاد فیوز سالم است.
2-تست کلید
از هر سه پایه مجاور،در یک حالت دو پایه باید به هم راه دهد و دو پایه به هم راه ندهد و در حالت دیگر برعکس این حالت باید نشان دهد.
3-تست گوشی و بلندگو
دو سر باطری را به سر گوشی زده اگر صدای خش خش شنیده شد گوشی و یا بلندگو سالم است.
4-تست میکروفون
دو سر اهم را که روی رنج ضربدر یک کیلو وات است به دو سر میکروفون زده اگر عقربه، اهمی نشان داد سالم است.
5-تست فیش
از سه پایه فیش، در یک حالت بایستی دو پایه بهم صفر نشان دهد و وقتی گوشی داخل است این دو پایه بی نهایت نشان دهد.
6-تست مقاومت
دو سر اهمتر را به دو سر مقاومت زده و مقدار اهم مقاومت اندازه گیری شود،دقت شود که دو دست به قسمت فلزی اهمتر تماس نداشته باشد و ابتدا اهمتر را روی رنج ضربدر یک بعد روی ضربدر 10 و بعد روی ضربدر یک کیلو و بعد روی ضربدر 10 کیلو قرار می دهیم اگر روی هیچ کدام عقربه حرکت نکرد مقاومت سوخته است.
7-تست ولوم و پتانسومتر
دو سر اهمتر را که روی رنج ضربدر یک است به سر اول و وسط ولوم یا پتانسیومتر زده و پیچ آنرا چرخانده،اگر عقربه اهمتر نیز تغییر نمود،ولوم یا پتانسیومتر سالم است.
8- تست تریستور یا مقاومت حرارتی NTC
دو فیش اهمتر را که روی رنج ضربدر یک است به دو پایه مقاومت حرارتی زده،نوک هویه داغ را به پایه آن نزدیک نموده،عقربه باید به طرف صفر نزدیک شود.
9-تست مقاومت حرارتی PTC :
دو سر اهمتر را که روی رنج ضربدر یک است به دو پایه مقاومت حرارتی زده،سپس نوک هویه داغ را به پایه آن نزدیک نوده، عقربه باید از صفر دور شود.
10-تست خازن بدون قطب :
دو سر اهمتر را که روی رنج ضربدر یک کیلو است به دو سر خازن زده اگر عقربه حرکت نکرد و روی بی نهایت ماند یا کمی حرکت کرد و برگشت خازن سالم است.
11-تست خازن الکترولیتی ( با قطب مثبت و منفی):
دو سر اهمتر را که روی رنج ضربدر 100 است به دو سر خازن زده،اگر عقربه اهمتر رفت و برگشت نمود خازن سالم است،اگر عقربه روی صفر ایستاد خازن اتصال کوتاه شده و اگر عقربه در برگشت روی صفر نیامد نشتی دارد.
12-تست خازن متغیر (واریابل و تریمر):
دو سر اهمتر را به دو پایه،دو پایه کنار هم واریابل زده،و دسته واریابل را چرخانده اگر عقربه هیچ حرکتی نشان نداد و روی بی نهایت ماند سالم است.
13-تست سیم پیچ :
دو. سر اهمتر را که روی رنچ ضربدر یک است به دو سر سیم پیچ زده،اگر عقربه حرکت نمود و نزدیک صفر ایستاد،سیم پیچ سالم است.
14-تست ترانس،چوک،IF :
اهمتر روی رنج ضربدر یک باشد،پایه های طرف اولیه بایستی به یکدیگر اهمی،کم نشان دهد و پایه های طرف ثانویه نیز باید اهم کم نشان دهد ( در ترانس های صوتی که یکطرف چهار سر وجود دارد،بایستی دو به دو بهم راه دهد )
15-تست دیودها :
در هنگام تست دیودها،اهمتر روی رنج ضربدر یک قرار دهید و به دو سر دیود زده اگر دیود سالم باشد باید از یک طرف عقربه اهمتر حرکت نموده و اهمی کم نشان دهد و از طرف دیگر عقربه اهمتر حرکت نکند.
تشخیص جنس دیود ها :
در هنگام تست دیود،از طرفی که عقربه حرکت می کند،چنانچه تا 30 اهم دیود شد.جنس آن ژرمانیوم بوده و اگر بیشتر شد جنس آن سیلیکون می باشد.
تشخیص جنس دیودها با ولتاژگیری:
اگر دو سر ولتمتر به دو سر دیود زده شود (مدار روشن)، اگر حدود 0.2 ولت دیده شد جنس آن ژرمانیوم و اگر حدود 0.6 ولت شد سیلیکون است.
16-تست دیود 3 سر :
اهمتر روی رنج ضربدر یک باشد پایه وسط به دو پایه دیگر از یک طرف اهمی نشان دهد و از یک طرف عقربه هیچ حرکت نکند.
17-تست دیود چهار سر (پل دیود):
پایه های متناوب با پایه های مثبت (+) یا منفی (-) یایستی از یک طرف اهمی نشان دهد و از طرف دیگر عقربه هیچ حرکتی نکند.
تشخیص آند و کاتد دیود :
اگر اهمتر نوع ژاپنی بود (مثل اکثر اهمترهای موجود در بازار)، دو سر امتر را از طرفی به پایه های دیود وصل می کنیم که عقربه حرکت نموده و اهمی نشان دهد،فیش سیاه به هر پایه وصل است آند و فیش قرمز به هر پایه وصل باشد کاتد است.
منبع
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر